No40: Thơ Tố Hữu và thơ truyền miệng

BBT: Tác giả hiện đang công tác tại một tờ báo trong nước, là Hội viên Hội nhà văn Việt Nam đã viết thư cho ĐCV như sau: “Trí thức ở Việt Nam, giàu nó ghét, nghèo nó khinh, tài giỏi thông minh nó không sử dụng”. Tác giả nhất định không làm “trí thức trùm chăn” và muốn qua những bài viết cho Đàn Chim Việt “tước đi những đoá hoa trao không đúng chỗ” của chế độ hiện nay.

Để tránh những rắc rối có thể xảy ra bởi nhà đương cuộc Hà Nội, tác giả phải dùng bút danh Hoàng Sơn Tiên.

Ban Biên tập Đàn Chim Việt chân thành cám ơn các nhà văn, phóng viên khác trong nước đã dũng cảm viết bài cho chúng tôi để chuyển đến đồng bào ở nước ngoài.

Lịch sử vốn công bằng, vay gì phải trả nấy, Tố Hữu đã vay quá nhiều vinh hoa phú quý ở đời từ sự bất hạnh khốn khổ ngoi ngóp của đồng nghiệp nên thơ đã kịp chết ngay khi nhà thơ còn lù lù sống.


Vào thập kỷ cuối 1950, khi đám Nhân văn Giai phẩm bị đánh tới tấp không còn một mảnh giáp che thân, thơ Tố Hữu bỗng nổi lên như một hiện tượng lạ trong nền văn hoá nước nhà. Sừng sững, xum xuê, tươi tốt, trường tồn - không tác giả nào bằng ...

Thập kỷ 80 trôi nhanh. Sau vụ đổi tiền khiến bao gia đình khuynh gia bại sản, dở mếu dở cười, vì đồng tiền mất giá cả trăm lần, là lời tổng bí thư Nguyễn văn Linh hô hào "cởi trói" cho cánh nhân văn giai phẩm. Một loạt tác phẩm bị đánh được đăng tải lại, hầu như không ai còn đọc Tố Hữu nữa. Các đề thi của các trường đại học, các sách do các nhà xuất bản in cũng vắng dần đề tài Tố Hữu. Từ đầu thập kỷ 90 đến nay, hễ nói đến Tố Hữu là độc giả nhún vai: Tố Hữu ư? Hết thời rồi, ông ta vốn chỉ giỏi tụng ca thôi, thời buổi này ai thèm tụng ca theo ông ấy nữa. Không ít người bặm trợn, huỵch toẹt luôn : "Ôi giời ! Chẳng qua chỉ là một kẻ xu thời, nịnh bợ. Sợ cảnh trăm hoa đua nở, trăm nhà đua tiếng nên cố tình đánh đu với chính trị, triệt hạ anh em, tố cho họ cái tội nhân văn giai phẩm. Nếu không thứ hoa lòe loẹt, không hương sắc của ông ta có nở rộ giữa đời được không? Khi so với những bài: "Màu tím hoa sim" của Hữu Loan, "Bên kia sông đuống" của Hoàng Cầm, "Lời mẹ dặn" của Phùng Quán, "Nhất định thắng" của Trần Dần ... Còn tiếng, dẫu không phải mảnh chĩnh vứt ngoài bờ tre cũng không thể là chuông đồng, chuông khánh chuyên đặt trong nhà thờ được, vậy thì đua làm sao với các nhà thơ cùng thời khác? Tâm linh kẻ tiểu nhân đã mách bảo ông ta điều đó nên trong cơn sợ hãi, ông ta tung đòn đánh trước, đánh rất trúng đích bằng cây gậy chỉ huy của Đảng để vô hiệu hóa một loạt nhà thơ danh tiếng ... chỉ còn mình ông ta độc diễn, từ vi mô đến vĩ mô, gi gỉ gì gi cái gì cũng diễn ... Các đảng ủy viên trong trung ương Đảng và chính phủ bỗng dưng thấy có một thằng khùng, sẵn sàng bỏ cuộc đời để theo mình, ca ngợi mình, liền ấn thành tượng luôn chứ thơ hắn, nào có ấn tượng gì ?"

Hỏi chuyện Hữu Loan, Hoàng Cầm , Lê Đạt, Trần Dần - những tài hoa tinh anh của đất nước bị nhét chung vào rọ "nhân văn giai phẩm" cho lên ô tô bịt bùng với còng số 8 thả khắp nơi , từ nhà tù, trại cải tạo, trang trại nơi đồng không mông quạnh, vùng thôn quê hẻo lánh, heo hút v.v ... Ba mươi năm sau được xổng, thì sức đã tàn, lực đã kiệt, tài năng hư hao, lụi tàn...Tất cả cùng chung nhận định: Tố Hữu chỉ là một nhà thơ trung bình, suốt đời chỉ nói có một ý, nghĩ có một chiều và chỉ làm một việc duy nhất là tôn vinh Đảng cộng sản Việt Nam để một thằng tầm tầm như hắn còn được hít bã, ăn tàn dài dài. Hệt câu chuyện được lưu truyền khắp thế giới về một kẻ nịnh thần: Vẫn biết là rắm rất thối, và rắm của kẻ chuyên ăn sơn hào hải vị còn thối gấp trăm nghìn lần dân thường, chỉ có rau xanh và cám bã thừa, vậy mà hắn vẫn tâu: Thưa bệ hạ! rắm của ngài thơm lắm ạ...

Lịch sử vốn công bằng, vay gì phải trả nấy, Tố Hữu đã vay quá nhiều vinh hoa phú quý ở đời từ sự bất hạnh khốn khổ ngoi ngóp của đồng nghiệp nên thơ đã kịp chết ngay khi nhà thơ còn lù lù sống. Oái oăm thay, chính nhân dân đã dùng những vần thơ nhái, thay cuốc, xẻng gậy gộc để đập chết và đào huyệt chôn thơ Tố Hữu , trả thù việc Tố đã dùng gậy của Đảng để đánh anh em trước đó . Ví dụ bài Bầm ơi, nhân dân truyền miệng:

Bầm ơi có rét không bầm

Hon đa con cưỡi, gà hầm con xơi

Con thương bầm lắm bầm ơi

70, bầm vẫn phải ngồi nhá khoai

Hay bài thơ ca ngợi Đảng :

50 tuổi Đảng và thơ

Từ ấy thơ đui đến tận giờ

Tóc mặn muối tiêu thơ nước ốc,

Thương con tằm bệnh nhện nhường tơ

Thuyền rò vượt sóng thuyền ngoi ngóp

Mộng lớn thăng quan hết ngóng chờ

Mới nửa đường quan, cầu đã gãy

áo quan* muốn mặc, chớ đòi thơ!

Bài Một tiếng đờn:

...Danh lợi đua chen được mấy ngày

Phù vân một thoáng gió xua bay

Thủy chung không dễ đâu bè bạn

Êm ấm hồn sao được phút giây

Đúng vậy còn gì đau khổ hơn

Đời chuyên khi dạy nỗi oán hờn

Còn đây một chút trong cỏ lạnh

Mới thấm nhân văn một tiếng đờn

Trong 100 chân dung các nhà thơ , Xuân Sách cũng dùng bút thần để họa chân dung Tố Hữu

Ta đi tới đỉnh cao muôn trượng

Mắt trông về tám hướng phía trời xa

Chân dép lốp bay vào vũ trụ

Khi trở về ta lại là ta

Và:

Từ ấy tim tôi ngừng tiếng hát

Trông về Việt Bắc tít mù mây

Nhà càng lộng gió thơ càng nhạt

Máu ở chiến trường hoa ở đây

Hai khổ thơ của Xuân Sách đã sớm đi vào lòng người Việt Nam vì vừa là tên các tập thơ của Tố Hữu, vừa ám chỉ chất lượng thơ ca - được ở biệt thự rộng rãi, bề thế 1,500 mét vuông mà nhạt như nước ốc, ngược hoàn toàn với cảnh khốn cùng của các nhà thơ Việt Nam lúc ấy, cũng là chứi khéo hắn vì những vần thơ hiếu chiến, hiếu sát, quá coi rẻ mạng người...Trong khi ông bà dạy: máu đổ một giây, di họa một đời, thì Tố Hữu vung bút ca ngợi sự đổ máu :

Cứ xốc tới, cứ chảy máu, cứ rơi đầu

Mỗi xác thây sẽ là một nhịp cầu

Cho ta bước tới chân trời khát vọng

Lớp hậu sinh còn ngồi trên ghế nhà trường khi bắt buộc phải phát biểu về thơ Tố Hữu, không dám nói một cách mạnh bạo nhưng dám nhận định không còn phù hợp với thời đại nữa .Ví như bài ca mùa xuân 1968, Tố Hữu viết đầy ngô ngọng, máy móc:

Mà nói vậy trái tim anh đó

Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ ...

Bị nhại thành :

Tháng lương anh chia ba phần to nhỏ,

Anh giành riêng trả nợ phần nhiều

Phần cho em và phần để anh tiêu

Em xấn sổ thế cũng đòi sòng phẳng

Rồi hai đứa tay bo, hai thằng lỏng chỏng ...

Còi xe cấp cứu "ủ" váng đường

Khổ thơ đầu của bài Từ ấy, sau hàng chục lần chứng kiến cảnh lũ lụt của đồng bào, trái ngược hoàn toàn với tâm hồn hoa lá, chim muông của Tố Hữu, cả dân tộc phải ngậm ngùi thốt lên:

Từ ấy nước tôi tràn lũ lụt

Màn trời, chiếu nước, khắp muôn nơi

Làng tôi là một đồi hoang hoá

Hết sạch hương và bặt tiếng chim ca ...

Cả bài thơ bốn khổ được các bậc tiên chỉ trong làng thơ, mỗi người góp một ý, sửa một câu, thành một bài toàn bích, nội dung ngược hẳn với bản sáng tác cũ :

Từ ấy trong tôi bừng chính trị

Một trời mưu kế cháy trong tim

Hồn tôi là một hầm giam giữ

Máu người dân và xác các nhà văn

Tôi đã là cha của mọi thằng

Là anh của một lũ háo danh

Là em của bọn người cơ hội

Không lương tâm, lừa dối mị dân

Tôi quyết trèo lên cổ giống nòi

Văn nhân giai phẩm đánh không thôi

Từ :Đang, Cao ,Thăng, tới Cầm, Tuân, Bão...*

Kìm kẹp tang thương trọn kiếp người

Tôi buộc người dân sống đoạ đày

Để tiền trượt giá, có như không

Để người dân sống trong cùng khổ

Không áo cơm, cù bất cù bơ ...

Ngày truyền hình phát bộ phim Bao công của Trung Quốc, trí tuệ dân gian lại được thể phát lộ và lưu truyền trong quần chúng bài Tố hữu ca nổi tiếng, dựa theo nhạc phim Bao Công xử án :

Cụ Tố Hữu bước chân ra đường

Xe đạp kia bỗng dưng lao vào

óc với tim dính liền cùng thịt da...

Hồn Tố Hữu đã vô quan tài

Bao người theo tiễn đưa lên đài...

Ai cũng khen thơ cụ : thật là hay...

Thịt với da tim óc dính liền

(Bao đời nay có ai như vầy )

Ôi quái thai thời đại, thật là siêu ...

Khi ấy Tố Hữu vẫn sống nhăn, kiên quyết không nghe theo lời khuyên của tướng Trần Độ là xin lỗi anh em văn nhân giai phẩm đã bị hàm oan bao năm trước đó, dù biết hổ chết để da, người ta chết để tiếng.

Ngày Tố Hữu chết, so sánh với cái chết của lão tướng Trần Độ , cựu chiến binh Hoàng Giáp viết:

Người đời vẫn gọi ông

Là tướng công Trần Độ

Người đời lại gọi hắn

Là cho - thêm sắc vào*

Lễ tang ông không mời

Dân vẫn ào ạt tới

Lễ tang hắn cử người

Mà vắng ngơ vắng ngắt

Tài liệu ông, chúng bắt

Dân phát tận mây xanh

Tài liệu hắn, chúng đọc

Dân sửa lại chức danh...

Cay đắng nhất là bài thơ cuối cùng Tố Hữu gửi lại cho đời, bị cánh nhà thơ, nhà báo sửa lại bằng cách thêm một dấu sắc vào hai chữ cho ở câu cuối rồi rỉ tai nhau lan khắp hội , ngoài phường:

Xin gửi bạn đời yêu quý nhất

Còn mấy vần thơ một nắm tro,

Thơ gởi cuộc đời, tro bón đất

Sống là CHO và chết cũng là CHO (!)

Quả là chẳng còn gì để nói về con người - sống như chết , anh hèn đốn mạt này, xác đáng bằng câu thơ đã được thêm dấu sắc trên. Hy vọng họ nhà Khuyển không lấy làm chạnh lòng về điều ấy ...

Góc thành Nam 2004, Hà Nội

Bản quyền của DCVMedia Corp.
(*)

- Nguyễn Hữu Đang : Thứ trưởng bộ thanh niên bị đi cải tạo 25 năm tại Lai Châu, sau khi về quê ở thái Bình còn tiếp tục bị quản thúc

- Văn Cao tiên chỉ của làng văn Việt Nam, tác giả của bài Quốc ca (Thiên thai từ giã về dương thế, nhắc chi ngày ấy buồn lòng ta)

- Hoàng Cầm nhà thơ

- Phù Thăng tác giả cuốn Phá vây( Phá vây rồi lại chết mòn trong vây)

- Hà minh Tuân: Tác giả cuốn Vào đời( 40 tuổi mới vào đời, ăn đòn hội chợ tơi bời xác xơ)

- Nhà văn Vũ Bão tức Phạm Thế Hệ với tiểu thuyết đầu tay: Sắp cưới

(Sắp cưới có thằng phá đám, Nên ông chửi bố chúng mày lên...) v.v